De meeste mensen raken in hun leven wel een keer besmet met HPV. Hoewel veel HPV-infecties onschadelijk zijn, kunnen sommige typen leiden tot genitale wratten of zelfs kanker. In dit artikel ontdek je alles wat je moet weten over HPV: van overdracht en symptomen tot behandeling en preventie. Misschien klinkt de term HPV-vaccinatie je bekend in de oren. Na het lezen begrijp je waarom die zo belangrijk is.
Wat is HPV?
HPV staat voor humaan papillomavirus: een grote virusfamilie met meer dan 200 typen. Deze virussen infecteren de huid en slijmvliezen, en kunnen leiden tot veranderingen: van onschuldige wratjes tot kwaadaardige tumoren.
Er zijn twee hoofdgroepen:
- Laagrisicotypen: veroorzaken meestal goedaardige veranderingen, zoals genitale wratten (meestal types 6 en 11).
- Hoogrisicotypen: kunnen leiden tot celveranderingen die kanker veroorzaken (vooral types 16 en 18, die verantwoordelijk zijn voor 70% van de gevallen van baarmoederhalskanker).
Hoe raak je besmet met HPV?
HPV is extreem besmettelijk en wordt overgedragen via huid-op-huidcontact, meestal tijdens seksueel contact. De meeste mensen raken minstens één keer in hun leven besmet.
Besmetting gebeurt via:
- Vaginale, anale of orale seks
- Genitaal contact zonder penetratie (bijv. petting)
Condooms helpen, maar beschermen niet volledig: het virus kan ook andere huidgebieden infecteren.
Mogelijke niet-seksuele overdracht:
- Tijdens de geboorte (van moeder op kind)
- Via gedeelde handdoeken of ondergoed (zeer zeldzaam)
- Medische instrumenten (extreem zeldzaam)
De meeste HPV-infecties verdwijnen binnen 1–2 jaar vanzelf. Maar sommige typen blijven langer in het lichaam en kunnen gezondheidsrisico’s geven.
HPV-symptomen: vaak onzichtbaar
In zo’n 90% van de gevallen merk je helemaal niks van een HPV-infectie. En dat maakt het tricky: je kunt het ongemerkt doorgeven aan anderen. Daarom zijn reguliere controles (zoals de Pap-test) belangrijk.
Zichtbare symptomen zijn meestal genitale wratten. Die kunnen er zo uitzien:
- Lichtrood of huidkleurig
- Plat, bobbelig of bloemkoolachtig
- Jeukend, branderig of bloedend (als je krabt)
Ze kunnen seks of plassen belemmeren en psychisch belastend zijn. Gelukkig zijn ze goed te behandelen.
Genitale wratten
Genitale wratten (condylomata acuminata) zijn een zichtbaar teken van een HPV-infectie. Ze ontstaan vaak door types 6 en 11 en verschijnen als kleine, vleeskleurige of roodachtige gezwellen in de genitale of anale zone.
Ze kunnen:
- Plat of bloemkoolachtig zijn
- Alleen of in groepjes verschijnen
- Jeuken of branderig aanvoelen (maar doen meestal geen pijn)
- Ook terugkomen na behandeling
Bij vrouwen verschijnen ze op de schaamlippen, in de vagina, op de baarmoederhals of rond de anus. Bij mannen op de penis, het scrotum of rondom de anus. In zeldzame gevallen ook in de mond of keel.
Behandeling van genitale wratten
Er zijn verschillende manieren om genitale wratten te behandelen. Je arts kiest wat het best bij jouw situatie past. Vaak is een combinatie van behandelingen het meest effectief:
- Medicatie: crèmes of oplossingen zoals imiquimod, podofyllotoxine of groene-thee-extract
- Cryotherapie: bevriezen met extreme kou
- Chirurgisch: laser, operatie of elektrocoagulatie
Ze kunnen terugkeren, dus houd je controles goed bij.
HPV en kanker
De meeste HPV-infecties verlopen onschuldig. Maar aanhoudende infecties met hoogrisicotypen kunnen leiden tot:
- Baarmoederhalskanker (vooral type 16 en 18)
- Schedekanker
- Peniskanker
- Anuskanker
- Mond- en keelkanker
Voorstadia van kanker kunnen jarenlang ongemerkt aanwezig zijn. Regelmatige screening (zoals de Pap-test of HPV-test) is dus essentieel.
HPV-vaccinatie: bescherming op tijd
De HPV-vaccinatie beschermt tegen de meest risicovolle virustypen. In Nederland wordt de prik aangeboden aan meisjes én jongens vanaf 9 jaar, met een inhaalschema tot 18 jaar.
- Best vóór het eerste seksuele contact
- Werkt beter bij jongere kinderen (hogere antistofniveaus)
- 2 doses als je jonger bent dan 15
- 3 doses als je ouder bent of een inhaalvaccin krijgt
De vaccinatie wordt in principe vergoed door de zorgverzekering.
HPV en je mentale gezondheid
HPV heeft niet alleen lichamelijke gevolgen. Veel mensen ervaren ook psychische impact:
- Angst (bijv. voor kanker)
- Schaamte of schuldgevoel
- Zorgen over relaties of toekomstige partners
- Stress door herhaalde controles of behandelingen
Open communicatie met zorgverleners en regelmatige controles helpen je hierbij. HPV is géén reden om je te schamen — je bent zeker niet de enige
Veelgestelde vragen
Wat gebeurt er als je HPV hebt?
In de meeste gevallen verdwijnt de infectie vanzelf. Soms blijft het virus hangen en kan het op termijn klachten veroorzaken.
Waar kun je HPV oplopen?
Meestal via seksueel contact, maar ook via huid-op-huidcontact rond de geslachtsdelen.
Hoe uit HPV zich bij vrouwen?
Vaak helemaal niet. Soms via genitale wratten, afscheiding of bloedingen. Op de lange termijn kunnen celveranderingen ontstaan.
Is HPV gevaarlijk?
Vaak niet, maar sommige varianten kunnen op termijn leiden tot kanker. Daarom is screening en vaccinatie zo belangrijk.
Conclusie: HPV is meestal onschuldig, maar verdient aandacht
HPV komt veel voor en verloopt meestal zonder klachten. Maar het kan wél risico’s geven. Regelmatige controles, veilige seks en vaccinatie helpen je om problemen te voorkomen.
